Style kierowania zespołem i ich charakterystyka

Aby sprawnie i wydajnie działać każda firma czy organizacja musi być w odpowiedni sposób zarządzana. Niezależnie od jej wielkości, specyfikacji czy ilości zatrudnionych pracowników, dobre rozplanowanie zadań i zarządzanie zasobami ludzkimi to podstawa sprawnego działania. Najczęściej zadania te należą do menedżera, który przyjmując pewien styl zarządzania wpływa znacząco na funkcjonowanie firmy.

Czym jest styl kierowania zespołem?

Mówiąc o stylu kierowania można przyjąć, iż jest to względnie trwały, właściwy dla konkretnej osoby zarządzającej zespołem zbiór metod działania i zachowań. Dzięki nim następuje wpływ na pracowników. To w jaki sposób menedżer komunikuje się i zarządza zespołem podwładnych mu osób ma ogromne znaczenie dla efektywności pracy, wydajności i stopnia realizacji założonych celów. Wyróżnia się trzy podstawowe style kierowania pracownikami: autokratyczny, demokratyczny i liberalny.

Autokratyczny styl kierowania

Styl ten zakłada, że pracownicy mają niską motywację do pracy, obawiają się obowiązków i nie wywiązują się z ich wykonywania. W pracę wkładają  minimum wysiłku. Kierownik staje się więc surowym sędzią i wymagającym szefem. Sam ustala cele i zadania do wykonana, nie dopuszczając pracowników do udziału w procesie podejmowania decyzji. Jakość ich wykonania jest skrupulatnie sprawdzana. Komunikaty wydawane są w formie nakazu, w mało przystępnej formie. Zdecydowanie częściej wymierzane są kary niż przyznawane nagrody.

Osoba posługująca się tym stylem kierowania zachowuje wyraźny dystans wobec podwładnych. Nie tłumaczy powodów podejmowanych decyzji i sposobów swojego działania. Drobiazgowo przydziela zadania dla grupy, zostawiając tym samym znikomy margines na inwencję twórczą pracowników.

Cechy autokratycznego stylu kierowania

Styl ten cechuje się dużą efektywnością pracy. Jednak jest ona nastawiona jedynie na wykonanie zadania, bez polotu i oryginalności. Nie ma tu miejsca na nowe pomysły i własne propozycje zespołu. Pomija się czynnik ludzki, traktując pracowników jak narzędzia potrzebne do osiągnięcia celów. Przekłada się to na niską motywację do pracy i niezadowolenie podwładnych, którzy wykazują się efektywnością jedynie w  momencie bezpośredniego nadzoru.

Wszystko to wpływa znacząco na atmosferę w firmie, stosunki międzyludzkie i jedność zespołu. W organizacjach zarządzanych tym stylem kierowania często odnotowuje się zachowania agresywne, nadmierną rywalizację i niezdrową konkurencję. Jedynymi sytuacjami, w których taki styl kierowania jest efektywny są: praca pod znaczną presją czasu lub w momencie zagrożenia, gdy potrzebne są szybkie decyzje i wykonanie zadań.

Demokratyczny styl kierowania

Styl ten jest przeciwieństwem stylu autokratycznego. Pracownika ceni się jako jednostkę twórczą i decyzyjną, podkreślając jego dobre strony. Grupa jest ważna jako całość. Założeniem tego stylu jest wykorzystanie doświadczenia i wiedzy osoby kierującej zespołem, przy jednoczesnym realnym wpływie podwładnych na funkcjonowanie firmy.

Menedżer posługujący się demokratycznym stylem kierowania deleguje zadania na pracowników, po uprzedniej konsultacji z nimi. Rysuje ogólny zakres celów do osiągnięcia, pozostawiając swobodę pracy i inwencję podwładnym. Także licząc na kreatywność i sumienność grupy. Wyjaśnia powody swoich decyzji i konsultuje sposoby zarządzania. Zachęca do samodzielności. Komunikacja pomiędzy przełożonym, a pracownikiem jest dwukierunkowa, a nie jednokierunkowa, jak w stylu autorytarnym.

W stylu tym nagrody zdecydowanie przewyższają kary. Motywacja ludzi jest większa, co przekłada się na duże zaangażowanie w wykonywanie zadań. Morale grupy jest wysokie. Pracownicy czują się decyzyjni i kompetentni, a atmosfera w zespole jest przyjazna i sprzyjająca pracy twórczej.

Efektywność takiej pracy jest na niższym poziomie niż pracy pod kierownictwem autorytarnym, za to utrzymuje się na względnie stałym poziomie. Demokratyczny styl kierowania sprawdza się często w małych grupach ludzi będących profesjonalistami. Mających doświadczenie w wykonywanej pracy i pragnących rozwijać swoje pasje oraz mocne strony.

Liberalny styl kierowania

Styl liberalny jest w istocie zaprzeczeniem idei kierowania zespołem, gdyż menedżer pozostawia całkowitą swobodę działania pracownikom. Dotyczy to zarówno celów jakie mają zostać osiągnięte, zadań do wykonania jak i środków użytych do ich zrealizowania.

Przełożony nie nadzoruje pracy, ani jej nie ocenia, pozostawiając odpowiedzialność za jej wykonanie podwładnym. Nie wymaga również efektywności pracy grupy, nie stosuje nagród ani kar w celu jej podniesienia. W wyniku tego efektywność ta jest bardzo niska, a komunikacja w firmie odbywa się głównie na linii pracownik-pracownik, z pominięciem menedżera.

Brak motywacji do pracy i wyraźnych wskazówek dezintegruje pracę grupy, zniechęca ludzi i sprawia, że zadania bywają wykonane niepoprawnie, a cele nie zostają osiągnięte. Wszystko to sprawia, że styl liberalny jest najrzadziej stosowanym stylem kierowania grupą.

Efektywne przywództwo czyli odpowiedzialność i zadania menedżera

Osoba na stanowisku menedżerskim, czy każda inna osoba zarządzająca zespołem pracowników, powinna być do tego profesjonalnie przygotowana. Co ważne, osoba taka powinna również mieć świadomość własnego stylu zarządzania i odpowiedzialności jaka za tym idzie.

Sposób podejmowania decyzji, komunikowania się z pracownikami, egzekwowania zleconego działania znacząco wpływa na funkcjonowanie firmy. Badania naukowe dotyczące przywództwa podają dwie główne teorie, według których można być urodzonym liderem. Albo wykorzystując wrodzone cechy charakteru, lub tymże liderem się stać dzięki wyuczonym zachowaniom.

Najbardziej efektywne przywództwo łączy obie teorie. Kierownik posiadający wrodzone zdolności przywódcze, poszerzający swoją wiedzę i świadomie posługujący się wybranym stylem kierowania, ma szansę na najbardziej efektywne zarządzanie zespołem pracowników. Niezależnie od tego, która teoria przyświeca stylowi kierowania danej osoby, ważne jest by miała ona świadomość odpowiedzialności i konsekwencji stosowania tego stylu dla efektywności pracy i realizacji celów firmy.

Liberalny styl kierowania, demokratyczny styl kierowania czy może autokratyczny? Który z nich jest najlepszy?

Każdy z wymienionych wyżej stylów kierowania ma zarówno swoje wady jak i zalety. Nie można jednoznacznie stwierdzić, który z nich jest najlepszy. Wybór stylu zarządzania powinien być świadomy i zapewniać firmie możliwość osiągania założonych celów i zadań. Z kolei pracownikom pozwolić na rozwój i pracę w optymalnych warunkach. Każdy z nich może być efektywny. Jednak to właśnie dobre dopasowanie stylu kierowania do specyfikacji firmy zapewni jej sukces działania.